همانطور که می دانید هر وقت ، وسیله و اثاثیه همانند خودرو ، میز صندلی و.. خریداری می نمایید بر اثر استفاده مکرر و گذر زمان فرسوده شده و کارایی خود را از دست می دهد و در اصطلاح حسابداری ، مستهلک گردیده است.
در حسابداری ، فرایند تخصیص بهای تمام شده یک دارایی ثابت به سال های عمر مفید آن ، استهلاک نامیده می شود اصل مقابله هزینه ها با درآمدها ، واحد تجاری را ملزم ساخته ، بهای تمام شده دارایی را در طول سالهایی که از آن برای ایجاد درآمد استفاده می شود به هزینه تبدیل کنند بطور مثال : فرض نماید که یک شرکت حسابداری در کرج به نام فرتاک البرز ، یک سیستم کامپیوتری خریداری می نماید تا از این دستگاه کامپیوتری در انجام کارهای عملیاتی خود استفاده نماید این شرکت حسابداری در کرج معتقد است فقط شش سال می تواند از کارایی این کامپیوتر استفاده کند درواقع عمر مفید این کامپیوتر شش سال در نظر گرفته است و بعد از اتمام شش سال دستگاه بدون ارزش خواهد بود و در صورت لزوم ،بایستی یک دستگاه جدید خریداری شود بنابراین شرکت حسابداری در کرج فرتاک البرز ، با استفاده از یکی از روشهای محاسبه استهلاک (روش خط مستقیم ) ، هرساله یک ششم از بهای تمام شده کامپیوتر را به هزینه تبدیل می کند.
تراز محاسب فرتاک البرز، یکی از برترین مراکز آموزش نرم افزار حسابداری سپیدار سیستم است که از استادان و متخصصان برجسته
در حوزه حسابداری و نرم افزارهای مالی استفاده می کند تا دوره هایی با محتویات کامل و با کیفیت برگزار کند.
نکات مهم در ارتباط با حسابداری استهلاک دارایی های ثابت
مورد اول : استهلاک به معنای ارزیابی دارایی نیست در واقع بدین صورت نیست که حسابداران در پایان هر دوره به ارزیابی داراییهای ثابت پرداخته و بر مبنای این ارزشیابی ، استهلاک به وجود آمده را ثبت نمایند . در محاسبه هزینه استهلاک ، بهای تمام شده یک دارایی به سالهایی که از دارایی مورد نظر استفاده می شود ودر اصطلاح حسابداری ، دارایی دارای سودمندی می باشد اختصاص می یابد .
مورد دوم : مفهوم استهلاک انباشته می باشدT در واقع استهلاک انباشته برابر با مجموع تمامی هزینه استهلاک ثبت شده از تار یخ خرید یک دارایی ثابت می باشد در صورتیکه هزینه استهلاک فقط مقدار استهلاک دوره جاری را نشان می دهد .
بطور کلی ، استهلاک انباشته هم به این معنا نیست که واحد تجاری ، وجوه نقدی را انباشته نموده تا پس از مستهلک کردن کامل دارایی ، یک دارایی جدید از محل این وجوه ذخیره شده خریداری و جایگزین نمایند . (مبلغ و نحوه تامین دارایی های جدید مقوله ای جدا از این مقاله مفهوم استهلاک دارایی های ثابت در حسابداری می باشد که در مقالات آتی توضیح داده می شود ) بنابراین متوجه شدیم که استهلاک انباشته بخشی از بهای تمام شده دارایی ثابت می باشد که قبلا به هزینه تبدیل شده است و استهلاک انباشته به معنای ذخیره کردن تدریجی یک نقدینگی خاص برای جایگزینی دارایی مستهلک شده در یک واحد تجاری مثلا یک شرکت حسابداری در کرج مانند فرتاک البرز نمی باشد.
در بخش دوم می خواهیم با ادامه مفهوم استهلاک دارایی های ثابت در شرکت های تجاری آشنا شویم در این بخش قصد داریم تعیین عمر مفید یک دارایی ثابت و اندازه گیری استهلاک دارایی ثابت آشنا شویم :
تمام داراییهای ثابت به غیر از زمین دارای عمرمفید محدودی دارند . برخی از این دارایی ها بر اثر مصرف و گذشت زمان فرسوده می شوند . این نوع از استهلاک ناشی از عملیات واحد تجاری است که از آن به عنوان علت اصلی استهلاک یاد می شود حال تصور کنید که در یک شرکت باربری ، از کامیونی برای حمل و نقل کالاها بکار گرفته می شود واضح است که به مرور زمان ، این کامیون فرسوده شده و مشمول استهلاک می شود
گروه دیگری از داراییهای ثابت ممکن است قبل از اینکه بر اثر گذر زمان دچار فرسایش شوند به علت عدم بروز رسانی و یا به اصطلاح از مد افتادگی کارایی خود را از دست دهند حال تصور نمایید در یک شرکت حسابداری در کرج همانند شرکت حسابداری فرتاک البرز ، برای انجام امور خود نیازمند به کامپیوتر می باشد بطور مثال بعد از مدتی پرسنل به یک کامپیوتری احتیاج دارند که صفحه نمایش آن بزرگتر از قبلی باشد یا رم کامپیوتر بیشتر باشد و یا سیستم کامپیوتری شرکت بروز شود و .... برای همین این امکان وجود دارد که عمر مفید یک دارایی بسیار کوتاهتر از عمر فیزیکی آن باشد .
در کل ، تمام دارایی ها که مشمول فرسودگی می شوند و یا به علت بروز رسانی از رده خارج می شوند بایستی در طی عمر مفید برآوری خود مستهلک گردند
اندازه گیری استهلاک
سه جزء اساسی در تعیین هزینه استهلاک شامل :
1 – بهای تمام شده دارایی
2 – عمر مفید برآوردی دارایی
3- ارزش باقیمانده اسقاط برآوردی دارایی
بهای تمام شده دارایی ثابت
بهای تمام شده یک دارایی ثابت شامل قیمت خرید ، به اضافه حق العمل (کمیسیون ) خرید و کلیه مخارج متعارفی است که بابت تحصیل یک دارایی و آماده کردن آن برای استفاده موردنظر در واحد تجاری ، پرداخت می شود.
عمر مفید برآوردی دارایی ثابت
عمرمفید بر آوردی برابر با مدتی است که واحد تجاری انتظار دارد از دارایی ثابت استفاده نماید این مدت ، تخمینی از عمرمفید واقعی دارایی است . ممکن است عمر مفید براساس سال ، تولید ، واحد ، کیلومتر و .... دیگر واحدهای اندازه گیری مطرح باشد بطور مثال عمر مفید یک ساختمان حسابداری در کرج بر اساس سال بیان می شود یا عمر مفید یک اتومبیل براساس کیلومتر های کارکرد محاسبه می شود.
ارزش باقیمانده (اسقاط) برآوردی دارایی ثابت
ارزش باقیمانده (اسقاط) برآوردی برابر است با ارزش نقدی دارایی در پایان عمر مفید آن دارایی می باشد . بطور مثال عمر مفید یک سیستم کامپیوتری در یک شرکت حسابداری در کرج ، معادل چهار سال باشد . حال این شرکت حسابداری در نظر دارد که بعد از پایان چهار سال (عمر مفید کامپیوتر) ، این کامپیوتر را بتوان معادل مبلغی به فروش رساند ، این مبلغ فروش تخمین زده شده ، ارزش باقیمانده (اسقاط) برآوردی این دارایی ثابت نام دارد .
نکته : بطور کلی ، سه عامل بیان شده ، در محاسبه استهلاک نقش دارند . از این سه عامل یاد شده ، فقط یک عامل یعنی بهای تمام شده ، قطعی و مشخص می باشد و دو عامل دیگر یعنی عمر مفید و ارزش باقیمانده بصورت برآوردی (تخمینی) محاسبه می شوند . در نتیجه ، مبلغ استهلاک نیز یک مبلغ برآوردی محسوب می شود.
روش های محاسبه استهلاک دارایی های ثابت
1- روش خط مستقیم
2- روش میزان تولید
3- روش مانده نزولی
4- روش مجموع سنوات
